So sánh các loại chứng khoán phái sinh trên thị trường hiện nay

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng hoán đổi

Khái niệm

Là hợp đồng thỏa thuận cam kết mua hoặc bán giữa các bên về một số lượng tài sản cơ sở nhất định theo một mức giá đã được xác định tại thời điểm ấn định trước trong tương lai.

Là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

Hợp đồng quyền chọn cho phép nhà đầu tư sở hữu nó có quyền mua hoặc bán một tài sản cơ sở với mức giá ấn định trước đó hoặc mức giá được xác định trong tương lai.

Hợp đồng giao dịch giữa hai bên, bao gồm một giao dịch mua và một giao dịch để trao đổi một dòng tiền.  Các dòng tiền được tính toán dựa trên một số nguyên tắc nhất định.

Đặc điểm

+Thanh toán giao dịch này sẽ diễn ra theo thời gian được thỏa thuận trong hợp đồng.

+ Không có sự tham gia của tổ chức trung gian.

+ Các bên tham gia không mất phí.

+ Giá chuyển giao tài sản cơ sở thay đổi theo giá trị trường hàng ngày.

+ Có tính thanh khoản cao hơn so với hợp đồng kỳ hạn.

+ Hai bên tham gia hợp đồng phải ký quỹ tại sở giao dịch để đảm bảo khả năng thanh toán hợp đồng.

+ Giá trị lỗ lãi của hợp đồng tương lai được xác định hàng ngày theo thị trường.

+ Công cụ tài chính duy nhất cho phép người mua nó có quyền   chứ không phải có nghĩa vụ.

+ HĐQC là tài sản chính nên nó có giá trị.

+ Giá cả trên thị trường cơ sở là căn cứ xác định giá trị của HĐQC.

+ HĐHĐ thường được giao dịch bên ngoài các thị trường giao dịch tập trung.

+ HĐHĐ không thể được mua hoặc bán trao đổi như các loại chứng khoán hay hợp đồng khác, mà chúng thực sự là những hợp đồng riêng biệt giữa hai bên xác định.

Ưu điểm

+Công cụ phòng chống rủi ro hiệu quả cho các nhà đầu tư.

+Linh hoạt về thời hạn thực hiện hợp đồng, quy mô hợp đồng, thời gian giao dịch…

+ Tính thanh khoản cao.

+ Tạo cơ hội thu lợi nhuận hấp dẫn chỉ với một khoản ký quỹ có giá trị nhỏ hơn so với giá trị hợp đồng.

+ Giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro biến động giá hiệu quả, khi bán hợp đồng tương lai nhà đầu tư hạn chế thua lỗ thị trường cơ sở.

+ Không bắt buộc thực hiện, người mua quyền có thể không thực hiện nếu thấy bất lợi.

+ Sử dụng quyền chọn để giảm thiểu rủi ro do biến động của tỷ giá hối đoái, giá cả hàng hóa, lãi suất...

+ HĐHĐ là công cụ quản lý và phòng chống hiệu quả các rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá…

+ Giúp các doanh nghiệp ấn định được mức lợi nhuận trên các giao dịch kinh tế.

Cách thức giao dịch

+ Bước 1: Mở tài giao dịch và tài khoản ký quỹ tại CTCK.

+ Bước 2: Nộp tiền ký quỹ.

+ Bước 3: Tham gia giao dịch.

+ Bước 4: Thanh toán bù trừ.

+ Bước 5: Theo dõi tỷ lệ để nộp hoặc rút bớt ký quỹ.

+ Bước 1: Mở tài giao dịch và tài khoản ký quỹ tại CTCK.

+ Bước 2: Nộp tiền ký quỹ.

+ Bước 3: Tham gia giao dịch.

+ Bước 4: Thanh toán bù trừ: Dựa vào kết quả giao dịch, nhà đầu tư phải thanh toán lãi lỗ theo phát sinh hàng ngày.

+ Bước 5: Theo dõi tỷ lệ để nộp hoặc rút bớt ký quỹ.

+ Bước 1: Mở tài giao dịch và tài khoản ký quỹ tại Công ty chứng khoán.

+ Bước 2: Nộp tiền ký quỹ.

+ Bước 3: Tham gia giao dịch.

+ Bước 4: Thanh toán bù trừ: Dựa vào kết quả giao dịch, nhà đầu tư phải thanh toán lãi lỗ theo phát sinh hàng ngày.

+ Bước 5: Theo dõi tỷ lệ để nộp hoặc rút bớt ký quỹ.

+ Bước 1: Mở tài giao dịch và tài khoản ký quỹ tại Công ty chứng khoán.

+ Bước 2: Nộp tiền ký quỹ.

+Bước 3: Tham gia giao dịch.

+Bước 4: Thanh toán bù trừ: Dựa vào kết quả giao dịch, nhà đầu tư phải thanh toán lãi lỗ theo phát sinh hàng ngày.

Bước 5: Theo dõi tỷ lệ để nộp hoặc rút bớt ký quỹ.

Ví dụ

Công ty A bán cho công ty B 100,000 thùng dầu vào tháng 5/2018 theo một hợp đồng tương lai với giá 1.500.000đ/thùng. Đến tháng 5/2018, giá dầu lên 2.000.000 đ/thùng thì hoặc là A sẽ phải giao cho B 100,000 thùng dầu với giá 1.500.000 đ/thùng hoặc A sẽ không phải giao dầu mà thanh toán khoản chênh lệch cho B 500.000 x 100.000 = 50.000.000.000đ.

Công ty A và công ty B ký kết hợp đồng tương lai. Theo đó, công ty A mua công ty B 50 tấn gạo giao hạn vào tháng 10/2018 với giá 8 triệu /tấn. Đến tháng 10/ 2018 giá gạo tăng lên 10 triệu/tấn thì hoặc công ty A vẫn bán cho công ty B 50 tấn gạo với giá 8 triệu/tấn hoặc công ty A sẽ không phải giao gạo mà thanh toán khoản chênh lệch cho công ty B: 2 triệu X 50 = 100 triệu.

Ông A mua hợp đồng quyền chọn mua cổ phần BSC của ông B với giá thực hiện 15.000đ/ cổ phần. Vào thời điểm đáo hạn, giả thiết giá một cổ phần của BSC lên đến 20.000đ/ cổ phần. Ông A sẽ thực hiện quyền chọn mua, ông B buộc phải bán cho ông A cổ phần BSC với giá 15.000đ/cổ phần. Như vậy ông B bị lỗ 5.000đ/ cổ phần, ông A lời 5000đ/ cổ phần.

A có một khoản tiền tiết kiệm $100,000 với lãi suất cố định 5%/ năm. B cũng có một khoản đầu tư $100,000 với lãi suất biến động, trung bình 5%/năm. A và B kí một hợp đồng hoán đổi theo đó, B sẽ trả cho A số lợi tức từ khoản đầu tư của B, còn A trả cho B lợi tức 5,000 usd/ năm. Nhờ hợp đồng hoán đổi, B vẫn giữ nguyên được khoản đầu tư của mình, trong khi có thu nhập ổn định, còn A lại có cơ hội nhận lợi tức từ khoản đầu tư của B mặc dù không thực sự sở hữu nó.

HĐTL chỉ số cổ phiếu VN30

HĐTL Trái phiếu chính phủ

Khái niệm

VN30 là chỉ số giá của 30 cổ phiếu các công ty niêm yết trên HOSE có vốn hoá thị trường và tính thanh khoản mạnh nhất, được tính theo phương pháp giá trị vốn hoá thị trường phụ thuộc vào điều chỉnh tỷ lệ khối lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng (free-float).

HĐTL TPCP là loại hợp đồng tương lai có tài sản cơ sở là một trái phiếu chính phủ. Tương tự như các loại hợp đồng tương lai khác, hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ là công cụ được giao dịch trên sở giao dịch tập trung với các điều khoản chuẩn hóa.

Đặc điểm

+ Tài sản cơ sở: Chỉ số VN30.

+ Hệ số nhân: 100.000 đồng.

+ Tháng đáo hạn: Tháng hiện tại, tháng kế tiếp, hai tháng cuối 02 quý tiếp theo.

+ Phương thức giao dịch: Khớp lệnh & thỏa thuận.

+ Thời gian giao dịch: Mở cửa trước 15 phút, đóng cửa cùng thị trường cơ sở.

+ Biên độ dao động giá: ± 7%.

+ Bước giá:  0,1 điểm chỉ số (tương đương 10.000 đồng).

+ Ngày giao dịch cuối cùng: Ngày thứ 5 lần 3 trong tháng đáo hạn.

+ Ngày thanh toán cuối cùng: Ngày làm việc liền sau ngày giao dịch cuối cùng.

+ Tài sản cơ sở:  Trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm, mệnh giá 100.000 đồng, lãi suất danh nghĩa 5%/năm, trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn.

+  Tháng đáo hạn:  03 tháng cuối 03 quý gần nhất.

+  Bước giá:  1,0 (tương đương 10.000 đồng).

+  Quy mô hợp đồng:  1.000.000.000 đồng.

+  Biên độ giao động giá:  ± 3% so với giá tham chiếu.

+  Ngày đáo hạn:  Ngày 15 của tháng đáo hạn hoặc ngày giao dịch liền trước nếu ngày 15 là ngày nghỉ.

+  Ngày thanh toán cuối cùng:  Ngày làm việc thứ ba kể từ ngày giao dịch cuối cùng.

+  Phương thức thanh toán: Chuyển giao vật chất.

Ưu điểm

+ Công khai minh bạch: HĐTL hoạt động trong khuôn khổ pháp lý, đầy đủ các quy chế quy trình đảm bảo cho việc niêm yết, giao dịch, bù trừ thanh khoản.

+ Giao dịch dễ dàng, thuận tiện, cho phép giao dịch T0.

+  Cơ hội kiếm lợi nhuận cao khi thị trường CK giảm điểm.

+  Đòn bẩy cao mà không mất phí vay Margin.

+ TPCP là một loại chứng khoán an toàn, có độ rủi ro thấp hơn so với các loại chứng khoán khác nhưng có quy mô giao dịch rất lớn và cần tính chuyên nghiệp cao.

+ Thu hút được nhiều nhà đầu tư: cả trong và ngoài nước.

+  Nhà đầu tư có thể phòng ngừa rủi ro giá trị trái phiếu bị giảm khi lãi suất tăng bằng cách bán HĐTL TPCP.

Cách thức giao dịch

+ Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh.

+ Bước 2: Nộp tiền ký quỹ.

+ Bước 3: Giao dịch phái sinh hợp đồng tương lai Vn30.

+ Bước 4: Thanh toán bù trừ: Dựa vào kết quả giao dịch, nhà đầu tư phải thanh toán lãi lỗ theo phát sinh hàng ngày.

+ Bước 5: Theo dõi tỷ lệ để nộp hoặc rút bớt ký quỹ.

+ Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh.

+ Bước 2: Nộp tiền ký quỹ.

+ Bước 3: Giao dịch phái sinh hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ.

+ Bước 4: Thanh toán bù trừ: Dựa vào kết quả giao dịch, nhà đầu tư phải thanh toán lãi lỗ theo phát sinh hàng ngày.

+ Bước 5: Theo dõi tỷ lệ để nộp hoặc rút bớt ký quỹ.