Các mã chứng khoán phái sinh

Các mã chứng khoán phái sinh trong hợp đồng tương lai được quy định như thế nào và ý nghĩa của các mã CKPS ra sao? Bài viết dưới đây chúng tôi sẽ đề cập chi tiết đến quý bạn đọc và các nhà đầu tư, từ đó có thêm thông tin và hiểu biết về chứng khoán phái sinh. 

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở. Hiện nay, tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh được quy định có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại… hoặc các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất…

Chứng khoán phái sinh quy định rõ ràng về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng. Quy định này dành cho việc thanh toán hoặc chuyển giao tài sản cơ sở vào một thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá được thỏa thuận từ trước.

2. Các sản phẩm chứng khoán phái sinh hiện nay

2.1. Các sản phẩm trên thị trường chứng khoán phái sinh

Hiện nay, trên thị trường chứng khoán phái sinh có 4 sản phẩm:

• Hợp đồng kỳ hạn: Là một thỏa thuận giữa bên tham gia mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định từ trước vào thời điểm hiện tại.
• Hợp đồng tương lai: Là một hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
• Hợp đồng quyền chọn: Là người nắm giữ có quyền (không phải nghĩa vụ) mua hoặc bán một tài sản cơ sở vào thời điểm nhất định trong tương lai theo mức giá được xác định từ trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ thực hiện quyền. Hợp đồng này bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.
• Hợp đồng hoán đổi: Thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ những công cụ tài chính trong tương lai. Trong hợp đồng này sẽ quy định rõ về thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể.

2.2. Sản phẩm đầu tiên của thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam

Trong số các sản phẩm chứng khoán phái sinh thì hợp đồng tương lai là hợp đồng đã và đang được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam đầu tiên. Cụ thể gồm có là hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 (sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên tại Việt Nam) và hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm).

Các sản phẩm này được lựa chọn trước tiên của chứng khoán phái sinh do:

• Tính chất đơn giản, tài sản cơ sở đều là những công cụ có độ rủi ro thấp và mang tính đại diện cao.
• Bên cạnh đó, nguyên tắc giao dịch đối với Hợp đồng tương lai không quá khác biệt so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.

3. Các mã chứng khoán phái sinh hiện nay

3.1 Mã hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30

VN30 đại diện cho 30 cổ phiếu được niêm yết trên sàn HOSE, có vốn hóa thị trường và tính thanh khoản cao nhất, cùng với đó là nhiều yếu tố kỹ thuật khác.

Giá trị của 30 cổ phiếu này chiếm 80% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. Ngoài ra, VN30 còn được điều chỉnh để tính toán dựa trên tỷ lệ cổ phiếu hiện đang lưu hành tự do có điều chỉnh, đồng thời có giới hạn quy mô vốn hóa tối đa (10%) của mỗi cổ phiếu trong rổ.

Các mã chứng khoán phái sinh của hợp đồng tương lai chỉ số VN30 có dạng: VN30F - năm đáo hạn - tháng đáo hạn. Ví dụ:

• VN30F1901 có ý nghĩa là hợp đồng tương lai VN30 sẽ đáo hạn vào tháng 1 năm 2019.
• VN30F1902 có ý nghĩa là hợp đồng tương lai VN30 sẽ đáo hạn vào tháng 2 năm 2019.
• VN30F1903 có ý nghĩa là hợp đồng tương lai VN30 sẽ đáo hạn vào tháng 3 năm 2019.
• VN30F1906 có ý nghĩa là hợp đồng tương lai VN30 sẽ đáo hạn vào tháng 6 năm 2019.

3.2 Mã hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ

Tại một thời điểm nào đó, Sở Giao dịch Chứng khoán niêm yết hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ có tháng đáo hạn là 3 tháng gần nhất. Hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ có 3 tháng đáo hạn gần theo chu kỳ của quý gần nhất với các tháng theo chu kỳ quý là 3,6,9,12.

Điều này được thể hiện qua các mã chứng khoán phái sinh của hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ như sau:

• VGB5F1806 là hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ đáo hạn vào tháng 6 năm 2018.
• VGB5F1809 là hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ đáo hạn vào tháng 9 năm 2018.
• VGB5F1812 là hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ đáo hạn vào tháng 12 năm 2018.

Bài viết trên đây đã giới thiệu đến các bạn về các mã chứng khoán sinh trong hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và trái phiếu Chính phủ. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng được tìm hiểu thêm về các sản phẩm hợp đồng khác của chứng khoán phái sinh, từ đó, mọi người sẽ có sự đa dạng hơn trong việc lựa chọn đầu tư của mình.